Zachowek to jedno z kluczowych poj?? prawa spadkowego, kt�re budzi wiele w?tpliwo?ci i cz?sto staje si? ?r�d?em konflikt�w rodzinnych. Jest to instytucja maj?ca na celu ochron? najbli?szych cz?onk�w rodziny zmar?ego, kt�rzy zostali pomini?ci w testamencie. W niniejszym artykule wyja?niamy, czym jest zachowek, kto ma prawo do jego dochodzenia oraz jakie s? podstawowe zasady zwi?zane z jego przyznawaniem.
Co to jest zachowek?
Zachowek to instytucja prawa spadkowego, kt�rej celem jest ochrona interes�w maj?tkowych najbli?szych cz?onk�w rodziny zmar?ego. Ma on na celu zapewnienie minimum korzy?ci maj?tkowej osobom, kt�re zgodnie z przepisami ustawy dziedziczy?yby po zmar?ym, gdyby ten nie sporz?dzi? testamentu. Zasadniczo, zachowek przys?uguje w sytuacji, gdy spadkodawca, sporz?dzaj?c testament, pomin?? osoby uprawnione do dziedziczenia ustawowego lub przyzna? im mniejsz? cz??? spadku, ni? wynika?oby to z przepis�w prawa.
W praktyce oznacza to, ?e nawet je?eli spadkodawca w testamencie powo?a? do dziedziczenia inne osoby, osoby uprawnione do zachowku mog? ??da? od spadkobierc�w okre?lonej kwoty pieni??nej odpowiadaj?cej warto?ci przys?uguj?cego im zachowku. Zachowek nie jest r�wnoznaczny z udzia?em w masie spadkowej, lecz przybiera form? roszczenia o zap?at? okre?lonej sumy pieni??nej.
Kto jest uprawniony do zachowku?
Prawo do zachowku przys?uguje zst?pnym, ma??onkowi oraz rodzicom zmar?ego, o ile byliby oni powo?ani do spadku z ustawy. W praktyce oznacza to, ?e uprawnionymi do zachowku s? przede wszystkim dzieci (w tym tak?e dzieci przysposobione) spadkodawcy oraz jego wsp�?ma??onek. W sytuacji, gdy zmar?y nie pozostawi? zst?pnych, prawo do zachowku mog? mie? jego rodzice. Warto zaznaczy?, ?e rodze?stwo oraz dalsi krewni nie maj? prawa do zachowku.
Uprawnienie do zachowku jest uzale?nione od kilku czynnik�w. Przede wszystkim, osoba uprawniona nie mo?e zosta? uznana za niegodn? dziedziczenia ani wydziedziczona przez spadkodawc?. Wydziedziczenie musi by? dokonane w testamencie i uzasadnione jedn? z przyczyn przewidzianych przez prawo, takich jak ra??ce zaniedbanie obowi?zk�w rodzinnych wobec spadkodawcy czy pope?nienie przest?pstwa przeciwko niemu.
Wysoko?? zachowku
Wysoko?? zachowku zale?y od warto?ci ca?ej masy spadkowej oraz od tego, w jakim stopniu osoba uprawniona by?aby powo?ana do spadku z ustawy. Zasadniczo, wysoko?? zachowku wynosi po?ow? warto?ci udzia?u spadkowego, kt�ry przypad?by uprawnionemu w razie dziedziczenia ustawowego. Je?eli jednak osoba uprawniona jest trwale niezdolna do pracy lub jest ma?oletnia, przys?uguje jej dwie trzecie warto?ci takiego udzia?u.
W praktyce oznacza to, ?e je?eli zmar?y pozostawi? ma??onka oraz dwoje dzieci, to ka?de z dzieci oraz ma??onek mogliby dziedziczy? po jednej trzeciej spadku. W przypadku, gdy jedno z dzieci zosta?o pomini?te w testamencie, mo?e ono dochodzi? zachowku w wysoko?ci po?owy warto?ci swojego udzia?u, czyli jednej sz�stej ca?ej masy spadkowej. Je?li dziecko jest ma?oletnie, zachowek wyniesie dwie trzecie warto?ci tego udzia?u.
Dochodzenie zachowku
Dochodzenie zachowku polega na skierowaniu roszczenia do spadkobierc�w, kt�rzy otrzymali spadek w testamencie. Roszczenie o zachowek ma charakter pieni??ny, co oznacza, ?e uprawniony nie mo?e domaga? si? konkretnego sk?adnika maj?tku spadkowego, lecz jedynie okre?lonej kwoty pieni??nej. Termin na dochodzenie roszczenia o zachowek wynosi 5 lat od momentu og?oszenia testamentu.
Warto zaznaczy?, ?e dochodzenie zachowku mo?e wi?za? si? z konieczno?ci? przeprowadzenia post?powania s?dowego, szczeg�lnie w sytuacji, gdy spadkobiercy odmawiaj? zap?aty. W takiej sytuacji osoba uprawniona do zachowku musi z?o?y? pozew do s?du, w kt�rym wyka?e swoje uprawnienia do zachowku oraz warto?? nale?nej jej kwoty. Warto r�wnie? pami?ta?, ?e w przypadku, gdy masa spadkowa obejmuje d?ugi, wysoko?? zachowku mo?e ulec odpowiedniemu zmniejszeniu.
Kiedy zachowek nie przys?uguje?
Istniej? sytuacje, w kt�rych osoba, kt�ra teoretycznie by?aby uprawniona do zachowku, traci to uprawnienie. Zachowek nie przys?uguje osobie, kt�ra zosta?a skutecznie wydziedziczona przez spadkodawc?. Wydziedziczenie musi by? dokonane w testamencie i spe?nia? okre?lone przes?anki, takie jak uporczywe niewype?nianie obowi?zk�w rodzinnych wobec spadkodawcy czy ra??co naganne post?powanie w stosunku do niego.
Ponadto, prawo do zachowku nie przys?uguje r�wnie? osobie uznanej za niegodn? dziedziczenia. Niegodno?? dziedziczenia orzeka s?d na wniosek osoby zainteresowanej, je?eli potencjalny spadkobierca dopu?ci? si? wobec spadkodawcy czyn�w, kt�re w ?wietle prawa pozbawiaj? go mo?liwo?ci dziedziczenia. Warto r�wnie? pami?ta?, ?e osoba, kt�ra zrzek?a si? dziedziczenia w drodze umowy ze spadkodawc?, r�wnie? traci prawo do zachowku.
Podsumowanie
Zachowek to instytucja, kt�ra ma na celu ochron? interes�w maj?tkowych najbli?szych cz?onk�w rodziny spadkodawcy. Przys?uguje on zst?pnym, ma??onkowi oraz rodzicom zmar?ego, o ile zostali oni pomini?ci w testamencie lub ich udzia? w spadku zosta? ograniczony. Wysoko?? zachowku wynosi po?ow? lub dwie trzecie warto?ci udzia?u spadkowego, a roszczenie o jego zap?at? mo?na dochodzi? przez 5 lat od og?oszenia testamentu. Warto pami?ta?, ?e w pewnych sytuacjach, takich jak wydziedziczenie czy uznanie za niegodnego dziedziczenia, prawo do zachowku mo?e zosta? utracone.
Artyku? powsta? przy wsp�?pracy z https://adwokat-kowalewicz.pl/�
